Czy Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych może zmienić decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia?
Sprawowany przez Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych nadzór nad ustalaniem poziomu wsparcia nie oznacza, iż organ nadzoru w wyjątkowych przypadkach może ingerować w swobodę orzeczniczą zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności. Jeżeli wartość poziomu wsparcia ustalona decyzją wydaną przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności zespół nie spełnia oczekiwań wnioskodawcy – może on w określonym terminie tj. w ciągu 14 dni od dnia doręczenia decyzji złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. W tym miejscu należy również wskazać, że przypadku ponownego niekorzystnego rozstrzygnięcia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności służy odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Odwołanie wnosi się za pośrednictwem wojewódzkiego zespołu, który decyzję wydał.
Dlaczego nie można przedłużyć decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia w przypadku gdy dostarczono kolejne orzeczenie o niepełnosprawności? (krótki okres obowiązywania poprzedniego orzeczenia)
Na podstawie art. 6 b⁵ Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2024, poz. 44 ze zm.) decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, wydaje się na okres ważności orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność, jednakże na okres nie dłuższy niż 7 lat. Jeżeli wniosek o wydanie kolejnej decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia został złożony w okresie ważności decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, to zachowuje ona ważność do dnia, w którym kolejna decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia stanie się ostateczna, nie dłużej jednak niż do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej tę ważność. Dostarczenie kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności (lub równoważnego) wiążę się z koniecznością złożenia ponownego wniosku o wydanie decyzji ustalającej pozom potrzeby wsparcia. Obecnie nie ma możliwości przedłużania ważności decyzji ustalających poziom potrzeby wsparcia, tylko poprzez przedłożenie kolejnego ostatecznego orzeczenia o niepełnosprawności lub dokumentu równoważnego.
Czy istnieje możliwość złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy przez portal Empatia?
Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, jak każde pismo urzędowe, może być złożony przez portal Emp@tia. Wniosek taki należy złożyć w formie pisma do wojewódzkiego zespołu.
Czy przy wydawaniu decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia jest brana pod uwagę dokumentacja medyczna?
Nie. W postępowaniu mającym na celu wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia nie jest brana pod uwagę dokumentacja medyczna osoby niepełnosprawnej. Poziom potrzeby wsparcia jest ustalany w oparciu o wywiad bezpośredni, obserwację oraz ocenę funkcjonowania osoby zainteresowanej, przy zastosowaniu formularza w celu dokonania oceny co do zdolności samodzielnego wykonywania 32 czynności określonych w rozporządzeniu. Ww. formularz służy do określenia rodzaju i częstotliwości wymaganego wsparcia,
z uwzględnieniem oceny poszczególnych czynności wyrażonych w wartościach punktowych, w przypadku ograniczenia lub utraty autonomii fizycznej, psychicznej, intelektualnej lub sensorycznej w wykonywaniu określonych czynności związanych z obszarami codziennego funkcjonowania. Nadto, brane są pod uwagę wskazane w kwestionariuszu samooceny trudności w zakresie wykonywania tych czynności przez osobę ubiegającą się o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia. Obserwacja polega na dokonaniu przez zespół ustalający spostrzeżeń obejmujących zachowanie i sposób funkcjonowania osoby zainteresowanej oraz jej angażowanie się w wykonywanie dowolnych działań dotyczących czynności związanych z obszarami codziennego funkcjonowania np. zmiany pozycji ciała – polegającej na zdolności do dokonywania dowolnej zmiany pozycji ciała w przestrzeni, w tym zdolności do przyjmowania i powrotu do pozycji stojącej, siedzącej lub leżącej oraz przyjmowania, i powrotu do spoczynkowej pozycji ciała, w celu dokonania oceny co do zdolności ich samodzielnego wykonania. Wywiad bezpośredni polega na uzyskaniu od osoby zainteresowanej informacji dotyczących jej zachowania i sposobu funkcjonowania. Ocena funkcjonowania polega na wskazaniu wykonania, skierowanym bezpośrednio do osoby zainteresowanej, dowolnych działań dotyczących czynności związanych z obszarami codziennego funkcjonowania.
Czy jeśli dokumenty składane są przez portal Empatia Zespół również będzie kontaktował się w sprawie w formie elektronicznej?
Wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności rozpatrujący wniosek o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia, może kontaktować się z wnioskodawcą lub osobą przez niego upoważnioną różnymi drogami komunikacji: telefonicznie, listownie oraz drogą elektroniczną.
Czy świadczenie wspierające przysługuje osobie przebywającej domu pomocy społecznej?
Świadczenie wspierające stosownie do treści art. 5 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U. poz. 1429 z późn. zm.) nie przysługuje osobie, która została umieszczona w domu pomocy społecznej, w rodzinnym domu pomocy, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, o której mowa w przepisach o pomocy społecznej, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich.
Czy świadczenie wspierające przysługuje osobie przebywającej w prywatnym domu opieki?
Świadczenie wspierające nie przysługuje osobom przebywającym w prywatnych domach opieki.
Czy o osoba przed 18 rokiem może złożyć wniosek o wydanie decyzji o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia?
Osoba taka może złożyć wniosek o wydanie decyzji niemniej świadczenie wspierające przysługuje dopiero od dnia uzyskania przez tę osobę pełnoletniości.
Czy w przypadku osób ze schorzeniami psychicznymi procedura ustalenia poziomu potrzeby przebiega inaczej niż w przypadku osób z innymi schorzeniami np. z ograniczeniami sprawności ruchowej?
Skład ustalający określa potrzebę wsparcia osoby zainteresowanej w 32 czynnościach związanych z obszarami codziennego jej funkcjonowania. Zdolność osoby zainteresowanej do samodzielnego wykonywania tych czynności jest oceniana w odniesieniu do niepełnosprawności: fizycznej, psychicznej, intelektualnej lub sensorycznej. W przypadku osób posiadających niepełnosprawność psychiczną bierze się pod uwagę – wolę i świadomość wykonywania czynności, zdolność do podejmowania racjonalnych decyzji lub wyrażenia woli wykonania czynności, zdolność dostosowania zachowania do obowiązujących norm społecznych, zdolność rozumienia znaczenia wykonywanej czynności oraz znaczenia konsekwencji jej wykonania lub zaniechania. Ocenie podlega również: zdolność osoby zainteresowanej do świadomego i samodzielnego zainicjowania wykonania czynności, do celowego, efektywnego bezpiecznego wykonywania czynności w standardowym czasie i do kontrolowania wykonywania czynności od jej rozpoczęcia do jej zakończenia. Wobec powyższego wszystkie ograniczenia osoby niepełnosprawnej wynikające z posiadanej choroby psychicznej (lęk, fobia, depresja, brak motywacji i napędu, konieczność sprawowania szczególnego nadzoru i opieki przez opiekuna i inne) brane są pod uwagę w procesie ustalania poziomu potrzeby wsparcia.
Czy opiekun osoby niepełnosprawnej może uczestniczyć w czynnościach ustalających?
Tak, opiekun osoby niepełnosprawnej może uczestniczyć w czynnościach ustalających, może również udzielać informacji na temat zachowania i sposobu wykonywania przez osobę niepełnosprawną czynności związanych z obszarami codziennego funkcjonowania, w celu oceny zdolności tej osoby do samodzielnego ich wykonania, w przypadku niemożności uzyskania informacji od osoby zainteresowanej.
Czy muszę mieć orzeczenie o niepełnosprawności żeby ubiegać się o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia w celu uzyskania świadczenia wspierającego?
Tak, zgodnie art. 6b3 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 44 z późn. zm.) decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia wydaje wojewódzki zespół na wniosek osoby, o której mowa osobie posiadającej jedno z niżej wymienionych orzeczeń:
1) o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności tj. lekkiego, umiarkowanego lub znacznego;
2) lekarza orzecznika ZUS:
- a) o całkowitej niezdolności do pracy, ustalonej na podstawie art. 12 ust. 2, i niezdolności do samodzielnej egzystencji, ustalonej na podstawie art. 13 ust. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
- b) o niezdolności do samodzielnej egzystencji, ustalonej na podstawie art. 13 ust. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;
- c) o całkowitej niezdolności do pracy, ustalonej na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;
- d) o częściowej niezdolności do pracy, ustalonej na podstawie art. 12 ust. 3 z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, oraz celowości przekwalifikowania, o którym mowa w art. 119 ust. tej ustawy.
- O zaliczeniu do I, II lub III grupy inwalidów albo stałej lub długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym wydanych przed dniem 1 stycznia 1998 r., jeżeli nie utraciły one mocy.
Czy wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia może złożyć osoba nieposiadająca orzeczenia o stopniu niepełnosprawności?
Tak, wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia może złożyć osoba nieposiadająca orzeczenia, jeśli wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia złoży wraz z wnioskiem o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. W takiej sytuacji Wojewódzki Zespół zawiesza postępowanie o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia do dnia, gdy wydane przez właściwy organ orzeczenie o zaliczeniu do stopnia niepełnosprawności stanie się ostateczne.
Kiedy najwcześniej można ponownie złożyć wniosek o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia po upływie terminu do odwołania?
W przypadku zmiany zdolności do samodzielnego wykonywania określonych czynności związanych z codziennym funkcjonowaniem oraz rodzaju wymaganego wsparcia osoba, w stosunku do której została wydana decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia, może w każdym czasie wystąpić z wnioskiem o wydanie nowej decyzji. Natomiast jeśli u zainteresowanego nie nastąpi zmiana stanu funkcjonowania, a chce on wystąpić o wydanie kolejnej decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia, to może złożyć wniosek nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem terminu ważności posiadanej decyzji.
Jak może złożyć podpis osoba z niedowładem 4-kończynowym, która nie jest ubezwłasnowolniona?
Zgodnie z art. 79 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 Kodeks cywilny (Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 z późn. zm.) „Osoba niemogąca pisać może złożyć oświadczenie woli w formie pisemnej w ten sposób, że uczyni na dokumencie tuszowy odcisk palca, a obok tego odcisku osoba przez nią upoważniona wypisze jej imię i nazwisko oraz złoży swój podpis, albo w ten sposób, że zamiast składającego oświadczenie podpisze się osoba przez niego upoważniona, a jej podpis będzie poświadczony przez notariusza, wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starostę lub marszałka województwa z zaznaczeniem, że został złożony na życzenie osoby niemogącej pisać.”
Czy komisja może prosić o wykonanie jakiejś czynności, czy ocenia tylko na podstawie wywiadu i obserwacji?
Na podstawie § 6 ust.1 rozporządzenia w sprawie ustalania poziomu potrzeby wsparcia (Dz.U. z 2023, poz. 2581) skład ustalający, w celu określenia poziomu potrzeby wsparcia osoby zainteresowanej dokonuje w jednym miejscu i czasie: obserwacji, wywiadu bezpośredniego oraz oceny funkcjonowania, zwanych dalej „czynnościami oceniającymi”. W ramach oceny funkcjonowania skład ustalający poleca osobie zainteresowanej wykonanie, dowolnych czynności związanych z obszarami codziennego funkcjonowania w celu dokonania oceny jej zdolności do samodzielnego ich wykonania.
Gdzie złożyć oświadczenie o zrzeczeniu się prawa do odwołania (wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy)?
Zgodnie z art. 127a § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego ( Dz.U. z 2024, poz. 572), przed upływem terminu do złożenia odwołania strona może zrzec się tego prawa. Od decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Osoba zainteresowana może zrzec się tego prawa poprzez złożenie oświadczenia. Z dniem doręczenia Wojewódzkiemu Zespołowi oświadczenia, decyzja staje się ostateczna
i prawomocna.
Jak może złożyć wniosek elektronicznie osoba, która nie ma konta PUE ZUS?
Na podstawie art. 11. ust.1 ustawy o świadczeniu wspierającym ( Dz.U z 2023, poz. 1429) wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego i załączniki są składane wyłącznie w postaci elektronicznej za pomocą:
1) profilu informacyjnego utworzonego w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych;
2) systemu teleinformatycznego banków krajowych oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych świadczących usługi drogą elektroniczną, spełniających wymogi określone w informacji zamieszczonej na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;
3) systemu teleinformatycznego utworzonego przez ministra właściwego do spraw rodziny.
Osobie, która nie posiada profilu informacyjnego w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, profil ten zakłada Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie porozumienia, może zapewnić dostęp do środków technicznych umożliwiających złożenie wniosku i załączników oraz zapewnić pomoc przy wnoszeniu tych dokumentów w miejscu innym niż siedziba, oddział lub wyznaczona jednostka organizacyjna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Od kiedy wypłacane jest wyrównanie świadczenia wspierającego ?
Na podstawie art. 26 ust. 2 ustawy o świadczeniu wspierającym ( Dz.U z 2023, poz. 1429) jeżeli w okresie 3 miesięcy, licząc od dnia wydania decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, zostanie złożony wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego, prawo do świadczenia wspierającego ustala się od miesiąca, w którym złożono wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. W przypadku złożenia do sądu odwołania od decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia termin trzech miesięcy liczy się od dnia uprawomocnienia się decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Po upływie tego terminu prawo do świadczenia wspierającego ustala się od miesiąca, w którym wpłynął wniosek do zakładu ubezpieczeń społecznych.
W jakich przypadkach komisja może przyjechać do domu w celu ustalenia poziomu potrzeby wsparcia?
Na podstawie § 4 ust.2 rozporządzenia w sprawie ustalania poziomu potrzeby wsparcia (Dz.U. z 2023, poz. 2581) wojewódzki zespół wyznacza miejsce ustalenia poziomu potrzeby wsparcia, biorąc pod uwagę informacje zawarte we wniosku o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia i kwestionariuszu samooceny trudności w zakresie wykonywania czynności związanych z funkcjonowaniem. Przy wyznaczeniu przeprowadzenia czynności oceniających w miejscu pobytu wnioskodawcy, bierze się pod uwagę obiektywne ograniczenia, przeszkody w jego dotarciu do siedziby wojewódzkiego zespołu, np.: znaczne ograniczenia w poruszaniu się.
Czy w przypadku osób, na które opiekunowie pobierali świadczenie pielęgnacyjne (wówczas możliwa jest wypłata świadczenia od 1 stycznia 2024 r. nawet jeśli poziom został ustalony na 70 punktów) opiekun musiałby to świadczenie pobierać do dnia złożenia wniosku o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, czy wystarczy jeśli pobierał je na dzień 1 stycznia 2024?
Tak, stosownie do treści art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U. poz. 1429 z późn. zm.), osoby z niepełnosprawnościami, które uzyskają w decyzji co najmniej 70 pkt poziomu potrzeby wsparcia, będą mogły uzyskać świadczenie wspierające już od 1 stycznia 2024 r., jeżeli co najmniej w dniu 1 stycznia 2024 r. lub później opiekunom tych osób przysługiwało prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego albo zasiłku dla opiekuna, w związku ze sprawowaniem opieki.